Badania cytogenetyczne w diagnostyce chłoniaków B-komórkowych

Streszczenie: Efektem pracy wielu zespołów badawczych było ustalenie istotnych korelacji pomiędzy specyficznymi nieprawidłowościami cytogenetycznymi a typem histologicznym ludzkich chłoniaków złośliwych. Konkretne zmiany kariotypowe skorelowane są z charakterystyczną morfologią, specyficznym immunofenotypem i określonymi cechami klinicznymi nowotworu. Specyficzne markery cytogenetyczne wykryto metodami klasycznego badania kariotypu (prążki G) i fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ (FISH). Typowe aberracje cytogenetyczne, np. translokacje: t(8;14)(q24;q32) w chłoniakach Burkitta (BL), t(14;18)(q32;q11) w chłoniaku grudkowym (FL) czy t(11;14)(q13;q32) w chłoniaku z komórek płaszcza (MCL), mogą być użyteczne w zdefiniowaniu określonego subtypu NHL, co ma istotny wpływ na ustalenie strategii leczenia pacjenta. Obecnie użyteczność badania cytogenetycznego wzrasta. W określonych przypadkach znajomość aberracji kariotypowych pozwala, poza precyzyjniejszym ustaleniem diagnozy, na prognozowanie odpowiedzi na leczenie czy przebieg choroby.

Slowa kluczowe: chłoniak, aberracja kariotypowa, translokacja.
 

CD39 (NTPDaza 1) – charakterystyka enzymu oraz jego rola w regulacji krzepnięcia i  procesów zapalnych

Streszczenie: CD39 (NTPDaza 1) – ektoenzym, występujący w śródbłonku naczyń oraz w komórkach krwi, odgrywa istotną rolę w regulacji krzepnięcia, procesów zapalnych oraz angiogenezy. W wyniku działania CD39 dochodzi do hydrolizy zewnątrzkomórkowego ATP i ADP i w konsekwencji do modulacji funkcji receptorów P2 purynergicznych. Tri- i difosforany nukleozydowe indukują w komórkach zjawiska tak różnorodne, jak: proliferacja, różnicowanie, chemotaksja czy uwalnianie cytokin. Zahamowanie aktywności CD39, które jest konsekwencją aktywacji komórek śródbłonka i które towarzyszy procesowi niedotlenienia i reperfuzji, prowadzi do aktywacji i agregacji płytek krwi. O roli CD39 w angiogenezie świadczy silne upośledzenie powstawania nowych naczyń krwionośnych in vivo oraz in vitro u myszy cd39-/-. W pracy przedstawiono także aktualny stan wiedzy dotyczący posttranslacyjnych modyfikacji cząsteczki, genów grupy CD39 oraz potencjalne możliwości zastosowania terapeutycznego CD39.

Slowa kluczowe: ADP, ATP, CD39, komórka śródbłonka, NTPDaza 1, płytka krwi, krzepnięcie
 

Dynamika rozmieszczenia receptorów hormonów steroidowych w jajniku

Streszczenie: W jajniku dojrzałej samicy ssaka nieustannie przebiega proces rozwoju pęcherzyków jajnikowych, wyrazem którego jest proliferacja i różnicowanie się komórek. Ekspresja genów w jajniku zachodzi w określonej kolejności zależnej od wielu czynników. Wiadomo, że niektóre białka ulegają ekspresji w określonym stadium rozwoju pęcherzyka i luteinizacji ciałka żółtego. Hormonami regulującymi wiele funkcji jajnika są steroidy, tak więc rozmieszczenie receptorów tych hormonów jest niezwykle ważne. Metody immunohistochemiczne, hybrydyzacji in situ i analiza biochemiczna, analizowane łącznie, pozwalają na lepsze poznanie procesów folikulogenezy.

Slowa kluczowe: hormony steroidowe, receptory, immunohistochemia, hybrydyzacja in situ
 

Metabolizm sacharozy u roślin oraz jego regulacja w warunkach stresów środowiskowych

Streszczenie: W artykule omówiono współzależność pomiędzy donorami produktów fotosyntezy i ich akceptorami ze szczególnym uwzględnieniem metabolizmu sacharozy. Scharakteryzowano enzymy degradujące sacharozę (syntazę sacharozy i inwertazy) oraz zawartość regulatora metabolicznego – fruktozo-2,6-bisfosforanu i aktywność fosfofruktokinazy zależnej od PPi. Przedyskutowano również wpływ czynników środowiskowych (temperatury, zasolenia, suszy, zmian zawartości składników mineralnych, anaerobiozy, zanieczyszczeń środowiska) na metabolizm sacharozy.

Slowa kluczowe: alokacja węglowodanów, metabolizm sacharozy, czynniki stresowe
 

Regulacja ekspresji i funkcji receptorów jądrowych rodziny Nur77 i ich udział w kontrolnych punktach szlaków sygnałowych prowadzących do apoptozy, różnicowania i produkcji hormonów steroidowych

Streszczenie: Receptory jądrowe Nur77, Nurr1 i Nor-1 należą do rodziny Nur77 i do nadrodziny receptorów steroidowo-tyroidowych. Białka te biorą udział w procesach apoptozy tymocytów, różnicowania komórek nerwowych, produkcji hormonów steroidowych. Wpływanie na te procesy w celach terapeutycznych wymaga poznania mechanizmów regulacji ekspresji i funkcji białek rodziny Nur77 i ich roli w różnych szlakach sygnałowych. Ekspresja i funkcja Nur77 jest regulowana na poziomie transkrypcji genu i fosforylacji białka. Białka rodziny Nur77 funkcjonują jako aktywatory transkrypcji w formie monomerów, homodimerów i heterodimerów z receptorami typu X retinoidów. Białka rodziny Nur77 funkcjonują w miejscach krzyżowania się szlaków sygnałowych zależnych od receptorów dla czynników wzrostowych, hormonów, antygenów (receptor komórek T) ze szlakami sygnałowymi kontrolowanymi przez glikokortykoidy i pochodne witaminy A. W szlaku sygnałowym prowadzącym do apoptozy Nur77 jest eksportowany z jądra do mitochondrium i działa jak białko adaptorowe.

Slowa kluczowe: Nur77, Nurr1, receptory jądrowe, szlaki sygnałowe, apoptoza.
 

Profilowanie ekspresji genów komórek  nowotworowych

Streszczenie: Jednym z ważniejszych wyzwań w badaniach nad rakiem jest określenie zmian odpowiedzialnych za rakowacenie komórek i tworzenie się przerzutów. Uprzednie badania koncentrowały się na zidentyfikowaniu roli pojedynczych genów w tych procesach. Obecnie, możliwość przekształcenia normalnych ludzkich komórek w komórki nowotworowe za pomocą zdefiniowanych elementów genetycznych, jak również profilowanie ekspresji genów przy użyciu matryc DNA rewolucjonizuje nasze podejście do badań nad rakiem.

Slowa kluczowe: nowotwór, przerzuty, telomeraza, retinoblastoma, p53, RhoC, fibronektyna, tymozyna ?4.
 

Woda w symulacjach dynamiki molekularnej

Streszczenie: W pracy przedstawiono krótki przegląd sposobów opisu efektów polarnego środowiska w symulacjach dynamiki molekularnej bioukładów. Dokładniej omówiono: (1) skalowanie oddziaływań elektrostatycznych, (2) potencjał solwatacji, (3) efekt polaryzacji rozpuszczalnika oraz (4) jawne uwzględnienie cząsteczek wody. Podano teoretyczne podstawy metod oraz możliwe obszary ich zastosowań. Kolejność omawiania metod odpowiada rosnącym równolegle z ich złożonością wymaganiom obliczeniowym. Na koniec przedstawiono wybrane parametryzacje cząsteczki wody, których celem jest możliwie wierne odtworzenie własności wody w fazie skondensowanej.

Slowa kluczowe: symulacja dynamiki molekularnej, woda
 

Systemy regulatorowe agr i sar u Staphylococcus  Aureus

Streszczenie:Staphylococcus aureus jest oportunistycznym patogenem wywołującym liczne groźne choroby ludzi i zwierząt. Infekcja związana jest z ekspresją czynników wirulencji, kontrolowaną głównie przez dwa systemy regulatorowe: agr i sar. Locus agr składa się z dwóch transkryptów: RNAIII będącego cząsteczką regulatorową i RNAII kodującego cztery białka niezbędne do stymulacji transkrypcji RNAII i RNAIII. Locus sar, kodujący białko SarA będące aktywatorem agr i wiążące się do DNA, złożony jest z trzech nachodzących na siebie ramek odczytu. Rezultatem współdziałania agr i sar jest redukcja ekspresji białek powierzchniowych i wzrost sekrecji białek zewnątrzkomórkowych. System agr oparty jest na mechanizmie quorum sensing, czyli na komunikowaniu się komórek bakterii polegającym na produkowaniu i wydzielaniu cząsteczek sygnałowych – autoinduktorów. Wykorzystując autoinduktor bakterie w sposób skoordynowany regulują ekspresję czynników wirulencji w zależności od gęstości populacji. Dokładne poznanie mechanizmu quorum sensing być może przyczyni się do opracowania nowej klasy antybiotyków opartych na blokowaniu komunikacji międzykomórkowej. Homologi opisanych systemów regulacyjnych wykryto u gronkowców koagulazo-ujemnych, a ponadto u S. aureus zidentyfikowano geny homologiczne do sar.

Slowa kluczowe: agr, sar, czynniki wirulencji, quorum sensing, S. aureus
 

Rak piersi: zmiany metylacji i ekspresji genów receptorów jądrowych: estrogenowego ? (ER?) i kwasu retinowego ?2  (RAR?2)

Streszczenie: We wczesnej fazie raka piersi ważnym elementem transformacji komórek są epigenetyczne zmiany genów kodujących białka, które uczestniczą w regulacji proliferacji i różnicowania komórek. Do białek pełniących taką rolę należą receptory jądrowe: estrogenowy ? (ER?) i kwasu retinowego ?2 (RAR?2). Na podstawie badań genetycznych komórek raka piersi, niewrażliwych na działanie preparatów przeciwestrogennych i niewrażliwych na pochodne kwasu retinowego, stwierdzono, że oporność komórek na tego typu leki może wy-nikać z zahamowanej ekspresji, na poziomie transkrypcyjnym, genów wymienionych receptorów. Wyciszenie transkrypcji genów ER?  i  RAR?2 często jest związane ze zmianami (hipermetylacją) wzoru metylacji regionów promotorowych tych genów. Zmiany te są podstawowym elementem złożonego procesu inaktywacji chromatyny, jaki towarzyszy transformacji nowotworowej komórek. Ocena zmian wzoru metylacji regionów promotorowych genów ER?  i  RAR?2, jak i ocena możliwości reaktywacji genów powinny mieć ważne farmakologiczne znaczenie dla doboru skutecznej skojarzonej terapii w celu zahamowania rozrostu komórek raka piersi.

Slowa kluczowe: metylacja DNA, rak piersi, receptor estrogenowy ?, receptor kwasu retinowego ?2
 

Udział cytogenetyki molekularnej w poszukiwaniu klonalnej proliferacji komórek białaczkowych

Streszczenie: Nieprawidłowości chromosomowe w komórkach białaczkowych powstałe w drodze ewolucji klonalnej u blisko połowy przebadanych pacjentów z przewlekłą białaczką limfatyczną są wykrywane przy użyciu cytogenetycznych metod analizy komórek metafazalnych po stymulacji in vitro komórek mitogenami  lub molekularnych technik typu FISH na metafazalnych lub interfazalnych komórkach. Najczęstsze nieprawidłowości strukturalne w przewlekłej białaczce B limfocytowej dotyczą częściowej delecji chromosomu 13 w regionie subcentromerowym 13q14, częściowej delecji chromosomu 11 w regionie 11q23, trisomii chromosomu12 oraz mono- lub biallelicznej utraty genu supresorowego TP53 w chromosomie 17p13. Omówiono znaczenie wymienionych markerów anomalii chromosomów dla proliferacji klonalnej limfocytów B i/lub progresji PBL-B.

Slowa kluczowe: przewlekła białaczka limfocytowa B-komórkowa, klony cytogenetyczne
 

Punkty kontrolne cyklu komórkowego: czy znamy ich molekularne podłoże?

Streszczenie: Przedstawiono sylwetki naukowe nagrodzonych w 2001 roku nagroda Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny – Lelanda Hartwella, Paula Nurse'a i Timothy Hunta, pionierów  badań molekularnych mechanizmów regulujących przebieg cyklu komórkowego. Ich badaniom zawdzięcza się wykrycie białkowych kinaz serynowo-treoninowych, nazywanych kinazami cyklinozależnymi, ze względu na regulację ich aktywności przez specyficzne białka – cykliny. Kinazy te okazały się następnie być niezbędne dla prawidłowego przebiegu cyklu komórkowego. Klasyczne  już  stały się wprowadzone przez Hartwella pojęcia START i punkty kontrolne cyklu. Wskazują one na znaczenie w regulacji proliferacji komórek konieczności zintegrowania wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych sygnałów i precyzyjnego monitorowania gotowości komórek do przejścia ich w kolejną fazę cyklu po prawidłowym zakończeniu fazy poprzedzającej. W artykule omówiono podstawowe białka i regulowane przez nie procesy w punktach kontrolnych cyklu aktywowanych w wyniku uszkodzeń DNA (punkty kontrolne w fazach G1/S, S i G2), bądź uszkodzeń lub nieprawidłowości w tworzeniu wrzeciona mitotycznego (punkty kontrolne w mitozie).

Slowa kluczowe: cykl komórkowy, punkty kontrolne cyklu, kinazy cyklinozależne, kinaza ATM, białko supresorowe p53, fosfataza Cdc25
.